Bài 2: Có Đảng - bản vững, dân yên, biên thùy chắc

     Diện mạo mới nơi biên giới

     Từ chỗ “trắng” dân, đến nay trên tuyến biên giới đã hình thành 117 thôn, bản với hàng nghìn hộ gia đình an cư, lập nghiệp. Những mái nhà tạm bợ ngày nào nay nhường chỗ cho bản làng khang trang. Các điểm dân cư như: Tá Miếu, Chiếu Sừng (xã Sín Thầu), Pa Thơm (xã Thanh Nưa), Huổi Thanh 1 (xã Nậm Kè), Tân Phong (xã Si Pa Phìn), Na Chén (xã Mường Nhà)… đều mang một diện mạo mới, nhiều bản đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, khẳng định sự đổi thay toàn diện nơi phên dậu Tổ quốc.

     Bản Huổi Thanh 1 (xã Nậm Kè) giáp biên giới Lào, được thành lập năm 2008 với 30 hộ dân, khi ấy 100% thuộc diện nghèo. Đến nay cả bản có 98 hộ dân; nhờ sự đồng hành, hỗ trợ của Đảng, Nhà nước cùng với nỗ lực vươn lên của người dân, diện mạo bản làng đã đổi thay. Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn gần 40%. Giao thông được đầu tư, điện lưới quốc gia và hệ thống nước sinh hoạt đã về tới từng hộ. Ba dân tộc Sán Chay, Dao, Mông cùng chung sống nhưng luôn gắn bó, đoàn kết, cùng nhau dựng xây quê hương.

     Anh Đặng Văn Néng, Trưởng bản Huổi Thanh 1, cho biết: Nhờ sự quan tâm của Nhà nước, bản không còn những mái nhà tranh vách nứa. Thay vào đó là những ngôi nhà sàn 5 gian rộng rãi, khang trang. Nếu trước đây bà con chỉ quen canh tác lúa nương, thì nay đã dần chuyển sang cây trồng có giá trị kinh tế cao. Hiện bản có gần 100ha sắn; hơn 100ha nương lúa. Nhờ đó, nhiều hộ có thu nhập 50 - 60 triệu đồng/năm, thậm chí có hộ đạt gần 70 triệu đồng chỉ từ trồng sắn.

     Không chỉ thay đổi hạ tầng, tư duy sản xuất của đồng bào cũng chuyển biến. Từ tập quán du canh, các hộ đã áp dụng kỹ thuật mới vào sản xuất, chăn nuôi. Nhiều hộ trở thành “triệu phú” nơi biên viễn. Tiêu biểu là ông Chang Váng Sinh, bản Tá Miếu (xã Sín Thầu), được vinh danh là nông dân Việt Nam xuất sắc năm 2023. Khởi nghiệp với 10 con bò năm 1998, đến nay ông đã phát triển thành mô hình trên 200 con, mỗi năm thu về hàng trăm triệu đồng.

      Cùng với đó, nhiều bản đã khai thác tiềm năng, thế mạnh để phát triển du lịch cộng đồng, sinh thái, mở ra hướng đi mới trong phát triển kinh tế. Như bản A Pa Chải, Tả Kố Khừ, Tá Miếu (xã Sín Thầu), với lợi thế văn hóa đồng bào dân tộc Hà Nhì cùng nhiều lễ hội truyền thống dân tộc, nhất là Lễ Cúng bản (Gạ Ma Thú) được công nhận là di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Đặc biệt, lợi thế nằm gần cột mốc số 0 - điểm cực Tây của Tổ quốc càng khiến các bản này trở thành điểm đến hấp dẫn.

     Tận dụng cơ hội đó, bà con đã từng bước tham gia làm dịch vụ homestay, phát triển ẩm thực, bán sản phẩm thổ cẩm, dược liệu phục vụ du khách. Nhiều hộ đầu tư nhà nghỉ cộng đồng, cải tạo không gian sinh hoạt theo hướng xanh - sạch - đẹp, gắn với việc bảo tồn bản sắc văn hóa. Nhờ vậy, lượng khách tham quan, trải nghiệm ngày càng tăng, mang lại nguồn thu nhập ổn định. Đây không chỉ là hướng đi giàu tiềm năng mà còn mở ra cơ hội để các bản vùng biên vừa “giữ đất, giữ làng”, vừa làm giàu trên chính quê hương mình.

     Ông Chu Khai Phù, chủ homestay Hà Nhì A Pa Chải (bản A Pa Chải) chia sẻ: “Năm 2022, gia đình tôi đầu tư xây dựng homestay. Ngoài nghỉ ngơi, chúng tôi còn tổ chức cho khách cùng nấu ăn, thưởng thức ẩm thực đặc trưng và tham gia các hoạt động văn hóa cộng đồng người Hà Nhì. Nhờ đó, homestay luôn kín phòng vào dịp cao điểm, thu nhập gia đình ổn định hơn trước rất nhiều so với làm nương”.

     Đến nay hạ tầng khu vực biên giới được đầu tư đồng bộ, 284/300 thôn, bản có đường nhựa hoặc bê tông; 287/300 thôn, bản biên giới có sóng di động, nước sạch nông thôn; 263/300 thôn, bản có điện lưới quốc gia. Trường học, trạm y tế phủ khắp; nhà ở kiên cố dựng lên, nhiều bản đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu. Thu nhập bình quân đầu người năm 2025 khu vực biên giới đạt 30 triệu đồng/năm, tăng gần 20 triệu so với trước năm 2020; tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 18,6% so với năm 2015. Đời sống tinh thần cũng khởi sắc, cộng đồng thêm gắn kết, niềm tin với Đảng, chính quyền ngày càng sâu sắc.

     Biên cương vững mạnh toàn diện

     Khi đời sống ổn định, đồng bào không chỉ an cư lạc nghiệp mà còn trở thành “người lính biên cương không quân phục”. Già làng, trưởng bản, đảng viên đi đầu trong việc giữ gìn an ninh trật tự, không nghe theo kẻ xấu lôi kéo vượt biên, truyền đạo trái phép. Người dân tự tuần tra, tham gia cùng bộ đội biên phòng bảo vệ đường biên, cột mốc - coi đó là trách nhiệm và niềm tự hào.

     Ông Chang Gô Hừ, bản Long San (xã Sín Thầu) tâm sự: Chúng tôi coi biên giới như chính ngôi nhà của mình, cột mốc cũng như cây cột trong ngôi nhà. Vì vậy, việc giữ mốc, giữ biên là việc của chính mình, không thể để ai xâm phạm. Do đó, ngày thường làm nương, làm ruộng, tối đến bà con thay nhau đi tuần, cùng bộ đội giữ mốc, giữ biên. Có Đảng, có Nhà nước quan tâm, đời sống ổn định, chúng tôi càng phải có trách nhiệm giữ cho biên giới bình yên”.

     Từ suy nghĩ ấy, ý thức bảo vệ chủ quyền đã trở thành nếp sống ở nhiều bản làng cực Tây Tổ quốc. Nhiều bản lập “tổ tự quản đường biên, cột mốc” và “tổ an ninh nhân dân”, mỗi người là “tai mắt” của lực lượng chức năng, kịp thời phát hiện vi phạm. Với 616 hộ gia đình, 345 cá nhân đăng ký tự quản hơn 395km đường biên và 146 mốc quốc giới, trong 10 năm qua, người dân đã phối hợp với lực lượng biên phòng thực hiện hơn 5.700 lượt tuần tra bảo vệ biên giới. Khi phía Trung Quốc xây dựng hàng rào sai quy định, hơn 2.000 hộ dân cùng biên phòng bảo vệ chủ quyền, buộc phía bạn điều chỉnh 9/9 đoạn hàng rào (chiều dài 608m), trả lại đúng vị trí đường biên quốc tế.

     Song song với giữ đất, bà con còn vun đắp tình đoàn kết, hữu nghị với cư dân bên kia biên giới. Đến nay, Điện Biên có 9 cặp cụm dân cư kết nghĩa: 8 cặp bản - bản (Việt - Lào) và 1 cặp xã - trấn (Việt - Trung). Năm 2015, xã Sín Thầu kết nghĩa với thị trấn Khúc Thủy, huyện Giang Thành, tỉnh Vân Nam (Trung Quốc). Ông Đặng Thành Huy, Bí thư Đảng ủy xã Sín Thầu, cho biết: Sau khi kết nghĩa, hai bên phối hợp tuyên truyền, vận động nhân dân vun đắp tình hữu nghị, tạo điều kiện thăm thân, trao đổi hàng hóa, giao lưu văn hóa, thể thao, giải quyết kịp thời các sự việc phát sinh, xây dựng biên giới hòa bình, hữu nghị và phát triển.

     Nhờ tai mắt của nhân dân, từ năm 2015 đến nay, lực lượng biên phòng thu hồi hơn 1.100 khẩu súng tự chế. Đặc biệt, năm 2019 đã phối hợp phá thành công chuyên án V818, triệt phá một tổ chức phản động tại huyện Mường Nhé cũ. Trong phòng chống tội phạm ma túy, đã bắt giữ trên 800 vụ với hơn 1.000 đối tượng, thu giữ gần 275kg hêrôin và hơn 2,7 triệu viên ma túy tổng hợp. Ngoài ra, nhiều đối tượng liên quan đến tổ chức cho người khác xuất cảnh trái phép cũng đã bị khởi tố, xử lý theo pháp luật.

     Theo Ban Chỉ huy Bộ đội Biên phòng Điện Biên, bà con chính là những “người lính biên cương không quân phục”. Sống nơi phên dậu Tổ quốc, đồng bào các dân tộc Mông, Hà Nhì, Dao... bám bản, bám đất, lập những nếp nhà vững chãi sát biên. Mỗi người không chỉ là chủ nhân bản làng, mà còn là “cột mốc sống”, góp phần bảo vệ đất đai, rừng núi, từng tấc đất thiêng liêng. Nhiều người vốn là di dân tự do, nay trở thành “tai mắt” tin cậy của lực lượng biên phòng, là chỗ dựa vững chắc cho an ninh, trật tự biên giới.

     Sự ổn định và phát triển của các bản biên giới minh chứng cho chủ trương đúng đắn của Đảng xây dựng thế trận lòng dân nơi biên cương vững như thành đồng. Tại Đại hội Đảng bộ tỉnh Điện Biên lần thứ XIV (nhiệm kỳ 2020 - 2025) cũng xác định phát triển kinh tế - xã hội gắn với bảo đảm quốc phòng - an ninh khu vực biên giới là nhiệm vụ trọng tâm. Từ định hướng đó, nhiều chương trình, dự án được triển khai, tập trung vào xây dựng hạ tầng, hỗ trợ sinh kế, nâng cao đời sống đồng bào các dân tộc, đồng thời củng cố thế trận quốc phòng - an ninh. Biên giới hôm nay không chỉ vững chắc về quốc phòng - an ninh, mà còn là vùng đất của niềm tin và khát vọng, minh chứng rằng khi ý Đảng hòa quyện với lòng dân, biên cương sẽ trường tồn, Tổ quốc sẽ vững bền.

Bài 4: Từ định cư, định canh... đến định lòng