ĐẢNG BỘ TỈNH ĐIỆN BIÊN 76 NĂM CHIẾN ĐẤU, XÂY DỰNG VÀ TRƯỞNG THÀNH

(10/10/1949 - 10/10/2025)

1. Quá trình thành lập đảng bộ

Sau thất bại nặng nề trong chiến dịch Thu Đông (1947), quân Pháp được tăng viện tiếp tục mở rộng chiếm đóng về phía Sơn La, Yên Bái, Lào Cai. Ở Lai Châu, Sau 2 năm hoạt động (1948-1949) đội xung phong Quyết Tiến đã xây dựng được một loạt cơ sở cách mạng kéo dài từ Quỳnh Nhai sang Tuần Giáo - Điện Biên và một số tỉnh Bắc Lào, nhờ đó phong trào cách mạng ngày càng ảnh hưởng sâu rộng trong nhân dân các dân tộc vùng rẻo cao. Một vấn đề cấp bách đặt ra đối với địa phương lúc này là phải có một tổ chức Đảng cộng sản để làm hạt nhân lãnh đạo, tổ chức quần chúng nhân dân đấu tranh và tiến hành cuộc kháng chiến thắng lợi. Ủy ban kháng chiến hành chính liên tỉnh Sơn - Lai được thành lập chưa đủ điều kiện để thực hiện nhiệm vụ này.

Ngày 10/10/1949, Ban Cán sự Đảng tỉnh Lai Châu (nay là Đảng bộ tỉnh Điện Biên và Lai Châu) được thành lập, gồm 3 đồng chí: Nguyễn Bá Lạc (bí danh Trần Quốc Mạnh) - Trưởng ban; đồng chí Hoàng Đông Tùng và đồng chí Tạ Nhật Tựu (bí danh Hoàng Hoa Thưởng) - Ủy viên. Ban cán sự Đảng tỉnh Lai Châu được Liên khu ủy 10 giao nhiệm vụ: "Gây cơ sở quần chúng tạo nên điều kiện tiến tới lãnh đạo nhân dân Lai Châu võ trang tranh đấu thu phục lại toàn bộ đất đai".

Ngày 02/12/1949, tại bản Lướt, xã Mường Kim, huyện Than Uyên, tỉnh Yên Bái, Ban cán sự Đảng tỉnh Lai Châu đã triệu tập Hội nghị để thành lập chi bộ gồm 20 đảng viên (18 chính thức, 2 dự bị), Ban cán sự chỉ định 3 đồng chí vào Ban chi ủy: Trần Quốc Mạnh, Hoàng Hoa Thưởng, Nguyễn Hữu Chí. Đồng chí Trần Quốc Mạnh được cử làm bí thư chi bộ.

Sự kiện Ban cán sự Đảng tỉnh (tiền thân của Đảng bộ tỉnh Điện Biên ngày nay) và chi bộ Lai Châu ra đời khẳng định sự trưởng thành của phong trào cách mạng của tỉnh. Từ đây phong trào đấu tranh của nhân dân địa phương đã có tổ chức Đảng trực tiếp lãnh đạo, đánh dấu bước ngoặt trong đời sống chính trị của đồng bào các dân tộc Lai Châu - Điện Biên.

2. Các kỳ Đại hội của Đảng bộ tỉnh Điện Biên

Từ khi tái thành lập tỉnh (1963) đến nay (2025), Đảng bộ tỉnh Điện Biên đã tiến hành 15 kỳ Đại hội như sau:

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ I được tiến hành từ ngày 15 đến 21/10/1963. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa I gồm 22 đồng chí, Ban Thường vụ 7 đồng chí. Đồng chí Trần Quốc Mạnh được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Nguyễn Văn Xã, Quyết Tâm làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ II được tiến hành từ ngày 28/3 đến ngày 05/4/1970. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa II gồm 23 đồng chí, Ban Thường vụ 7 đồng chí. Đồng chí Nguyễn Văn Xã được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Quyết Tâm, Lâm Sung được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ III được tiến hành từ ngày 26/4 đến ngày 01/5/1975. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa III gồm 28 đồng chí, Ban Thường vụ 7 đồng chí. Đồng chí Nguyễn Văn Xã được bầu lại làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Quyết Tâm, Hoàng Tinh được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ IV được tiến hành từ ngày 07 đến ngày 12/3/1977. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa IV gồm 35 đồng chí, Ban Thường vụ 11 đồng chí. Đồng chí Hoàng Tinh được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Lê Ninh, Nguyễn Niệm được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ V được tiến hành từ ngày 27 đến ngày 29/10/1980. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ khóa V gồm 39 đồng chí, Ban Thường vụ 13 đồng chí. Đồng chí Hoàng Tinh được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Nguyễn Niệm, Giàng A Páo được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ VI được tiến hành từ ngày 20 đến ngày 24/01/1983. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa V gồm 41 đồng chí, Ban Thường vụ 12 đồng chí. Đồng chí Nguyễn Niệm được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Giàng A Páo, Lương Quy Nhân được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ VII được tiến hành từ ngày 08 đến ngày 14/10/1986. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ khóa VII gồm 49 đồng chí, Ban Thường vụ 12 đồng chí. Đồng chí Nguyễn Niệm được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Giàng A Páo, Lò Văn Inh được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ VIII được tiến hành từ ngày 23 đến ngày 27/9/1991. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa VIII gồm 45 đồng chí, Ban Thường vụ 13 đồng chí. Đồng chí Nguyễn Niệm được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Lò Văn Inh, Nguyễn Văn Chải, Lò Văn Puốn được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ IX được tiến hành từ ngày 03 đến ngày 06/5/1996. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa IX gồm 47 đồng chí, Ban Thường vụ 13 đồng chí. Đồng chí Lò Văn Puốn được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Sùng A Vang, Trịnh Long Biên được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ X được tiến hành từ ngày 02 đến ngày 05/01/2000. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa X gồm 47 đồng chí, Ban Thường vụ 13 đồng chí. Đồng chí Trịnh Long Biên được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, đồng chí Phạm Ngọc Thiểm được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XI được tiến hành từ ngày 19 đến ngày 21/12/2005. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XI gồm 47 đồng chí, Ban Thường vụ 13 đồng chí. Đồng chí Trịnh Long Biên được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Nguyễn Thanh Tùng, Lò Mai Trinh được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XII được tiến hành từ ngày 26 đến ngày 29/10/2010. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XII gồm 49 đồng chí, Ban Thường vụ 14 đồng chí. Đồng chí Lò Mai Trinh được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Nguyễn Thanh Tùng, Mùa A Sơn được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XIII được tiến hành từ ngày 13 đến ngày 15/10/2015. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIII gồm 52 đồng chí, Ban Thường vụ 16 đồng chí. Đồng chí Trần Văn Sơn được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy, các đồng chí Mùa A Sơn, Lâm Văn Năm, Lò Văn Muôn được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV được tiến hành từ ngày 13 đến ngày 15/10/2020. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XIV gồm 51 đồng chí, Ban Thường vụ 15 đồng chí. Đồng chí Nguyễn Văn Thắng được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy; các đồng chí Mùa A Sơn, Lê Thành Đô được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh bầu Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy gồm 11 đồng chí.

Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh lần thứ XV được tiến hành từ ngày 14 đến ngày 16/10/2025. Đại hội đã bầu Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh khóa XV gồm 52 đồng chí, Ban Thường vụ 14 đồng chí. Đồng chí Trần Tiến Dũng được bầu làm Bí thư Tỉnh ủy; các đồng chí Mùa A Vảng, Lê Thành Đô, Hà Quang Trung được bầu làm Phó Bí thư Tỉnh ủy. Ban Chấp hành Đảng bộ tỉnh bầu Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy gồm 11 đồng chí.

3. Đảng bộ tỉnh Điện Biên - 76 năm chiến đấu, xây dựng và trưởng thành

Từ những năm tháng kháng chiến gian khổ đến thời kỳ đổi mới hôm nay, mỗi bước phát triển của tỉnh đều in đậm dấu ấn lãnh đạo sáng suốt, kiên định và sáng tạo của Đảng bộ tỉnh. Nhờ đó, kinh tế tăng trưởng ổn định, hạ tầng ngày càng hoàn thiện, diện mạo Điện Biên khởi sắc từng ngày. Kinh tế tiếp tục tăng trưởng khá so với bình quân khu vực; tăng trưởng bình quân 8,76%/năm; cơ cấu kinh tế chuyển dịch tích cực, năm 2025 tổng sản phẩm trong tỉnh (GRDP) ước đạt 17.235 tỷ đồng (theo giá so sánh); GRDP bình quân đầu người ước đạt 54 triệu đồng (tăng 62,79% so với năm 2020); thu ngân sách trên địa bàn đạt trên 2.000 tỷ đồng.

Công tác xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị được đẩy mạnh toàn diện, đồng bộ, quyết liệt cả về chính trị, tư tưởng, đạo đức, tổ chức và cán bộ. Tỉnh tập trung chỉ đạo thực hiện thắng lợi các nghị quyết của Trung ương và Tỉnh ủy; thực hiện tốt nhiệm vụ sắp xếp tổ chức, bộ máy, xây dựng đội ngũ cán bộ, tổ chức cơ sở đảng vững mạnh; có nhiều mô hình mới, cách làm hay, hiệu quả trong công tác xây dựng Đảng. Từ đầu nhiệm kỳ đến nay, toàn tỉnh đã kết nạp 11.425 đảng viên, bình quân mỗi năm kết nạp gần 2.500 đảng viên, đạt trên 5% tổng số đảng viên toàn tỉnh (vượt so với mục tiêu Nghị quyết 21-NQ/TW), nâng tổng số đảng viên hiện nay là 49.870 đảng viên. Đến hết năm 2024 đã xóa thành công 100% bản “trắng” chi bộ.

Kế thừa truyền thống cách mạng vẻ vang và phát huy tinh thần đoàn kết, ý chí kiên cường của các thế hệ đi trước, bước vào giai đoạn phát triển mới, Đảng bộ tỉnh Điện Biên tiếp tục nêu cao tinh thần đổi mới, sáng tạo trong công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị. Tiếp tục nâng cao năng lực lãnh đạo, sức chiến đấu của Đảng bộ, phát huy sức mạnh đại đoàn kết toàn dân tộc, khai thác hiệu quả tiềm năng, lợi thế, đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần của nhân dân.

Trong đó, tỉnh tập trung hoàn thiện tổ chức bộ máy chính trị theo mô hình chính quyền địa phương 2 cấp tinh gọn, hoạt động hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả với mục tiêu phục vụ tốt nhất người dân, doanh nghiệp và xã hội. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên các cấp có đức, có tài, không ngừng tự đổi mới, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ. Kiên quyết, kiên trì ngăn chặn, đẩy lùi, xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện “tự diễn biến”, “tự chuyển hóa”; khắc phục tình trạng thụ động, trông chờ, ỷ lại, sợ trách nhiệm trong thực thi nhiệm vụ.

Đặc biệt, tỉnh quyết tâm thực hiện hiệu quả 3 khâu đột phá, tạo động lực để Điện Biên phát triển nhanh, bền vững, gồm: Hoàn thiện cơ chế, chính sách và nâng cao năng lực cạnh tranh cấp tỉnh; hoàn thiện hệ thống hạ tầng kinh tế - xã hội; đẩy mạnh phát triển du lịch trở thành ngành kinh tế mũi nhọn với nhiều loại hình. Đồng thời, chú trọng nâng cao chất lượng nguồn nhân lực gắn với xây dựng và phát triển văn hóa, con người Điện Biên toàn diện, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững. Triển khai đồng bộ các chính sách thu hút, đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng nguồn nhân lực chất lượng cao, ưu tiên một số lĩnh vực, như: Công nghệ thông tin, điện tử - viễn thông, nông - lâm nghiệp, sinh - hóa, y - dược...

Đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế theo hướng phát triển xanh, thông minh, tuần hoàn, bền vững. Đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số trong sản xuất, kinh doanh; nâng cao năng suất, chất lượng, hiệu quả và sức cạnh tranh. Tăng cường tiềm lực quốc phòng, an ninh, xây dựng lực lượng quân đội và công an nhân dân cách mạng, chính quy, tinh nhuệ, hiện đại và hội nhập; giữ vững chủ quyền, lãnh thổ quốc gia; bảo đảm an ninh chính trị, an ninh biên giới, trật tự an toàn xã hội.

Những thành tựu to lớn trong sự nghiệp xây dựng và phát triển sẽ là tiền đề và nền tảng vững chắc để Đảng bộ, chính quyền, nhân dân các dân tộc tỉnh Điện Biên xây dựng, phát triển theo hướng kinh tế xanh, thông minh, bền vững. Hướng đến mục tiêu vào năm 2030 trở thành tỉnh phát triển khá trong khu vực.