Đẩy mạnh chuyển giao, lan tỏa rộng, tạo hiệu quả thiết thực

Lĩnh vực khoa học, công nghệ tiếp tục nhận được sự quan tâm sâu sắc của Tỉnh ủy, HĐND, UBND tỉnh. Từ năm 2021, việc đặt hàng, đề xuất nhiệm vụ KH&CN được thực hiện theo hướng bám sát yêu cầu phát triển và giải quyết những vấn đề thực tiễn của từng ngành, từng địa phương. Cụ thể, có 30 cơ quan, đơn vị đề xuất đặt hàng với 127 nhiệm vụ. Trên cơ sở đó, Hội đồng tuyển chọn đã lựa chọn, tham mưu UBND tỉnh phê duyệt các nhiệm vụ KH&CN, nâng tổng số nhiệm vụ được triển khai lên 55 nhiệm vụ, với tổng kinh phí trên 55 tỷ đồng. Kết quả nổi bật là trong giai đoạn này, 29 nhiệm vụ đã được nghiệm thu, trong đó 26 nhiệm vụ được chuyển giao cho sở, ngành, địa phương áp dụng vào thực tiễn, mang lại hiệu quả thiết thực trong nhiều lĩnh vực như: Sản xuất nông nghiệp, y tế, khoa học xã hội và nhân văn… Những kết quả này góp phần quan trọng tạo đà thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển KH&CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị.

Có thể thấy, hoạt động chuyển giao KH&CN tại Điện Biên giai đoạn 2021 - 2025 ghi dấu ấn trên 3 phương diện chính, đó là: Đổi mới mô hình sản xuất, góp phần gia tăng giá trị, nâng cao sức cạnh tranh của sản phẩm; nâng cao năng lực nghiên cứu, ứng dụng KH&CN ở các cấp, ngành và địa phương; mở rộng phạm vi thụ hưởng các tiến bộ kỹ thuật, tạo tác động lan tỏa trong cộng đồng dân cư.

Tỉnh cũng đã triển khai hàng loạt nhiệm vụ trong lĩnh vực trồng trọt, chăn nuôi, thủy sản, công nghiệp, nông thôn… Nhiều sản phẩm của tỉnh sau khi ứng dụng tiến bộ KH&CN đã trở thành hàng hóa có chất lượng tốt và được thị trường ghi nhận. Đơn cử như, Dự án “Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật xây dựng mô hình nhân giống, trồng mới và thâm canh cây cam V2, bưởi da xanh tại tỉnh Điện Biên” do Công ty TNHH Cara Farm Việt Nam chủ trì. Với tổng vốn 6,5 tỷ đồng từ nguồn sự nghiệp KH&CN của Bộ KH&CN và thời gian thực hiện 36 tháng (12/2022 - 12/2025), dự án xác định mục tiêu xây dựng vùng sản xuất cam, bưởi hàng hóa chất lượng cao tại Điện Biên. Sau gần 36 tháng triển khai, dự án đã đạt nhiều kết quả tích cực, đó là: Xây dựng thành công mô hình vườn nhân giống với công suất 5.000 cây/năm; mô hình trồng mới bưởi da xanh thâm canh 3ha; mô hình thâm canh cam V2 1,5ha, năng suất 60 - 80kg/cây; mô hình thâm canh bưởi 10ha, năng suất 80 - 100kg/cây.

Dự án “Ứng dụng tiến bộ kỹ thuật xây dựng mô hình nhân giống, trồng mới và thâm canh cây cam V2, bưởi da xanh tại tỉnh Điện Biên” mở ra hướng đi triển vọng cho phát triển cây ăn quả tại địa phương.

Dự án cũng đào tạo, chuyển giao kỹ thuật cho 10 kỹ thuật viên và 200 lượt nông dân, giúp nâng cao trình độ canh tác, hướng tới sản xuất hàng hóa quy mô lớn, bền vững. Những kết quả bước đầu đã mở ra hướng đi triển vọng cho phát triển cây ăn quả tại địa phương, đóng góp tích cực vào tái cơ cấu ngành nông nghiệp và xây dựng nông thôn mới.

Cùng với đó, dự án “Xây dựng mô hình canh tác tổng hợp cà phê chè trên đất dốc” tiếp tục khẳng định thương hiệu cà phê Điện Biên, đặc biệt là Arabica Mường Ảng, trên bản đồ cà phê Việt Nam. Các mô hình chỉ ra rằng việc ứng dụng KH&CN vào cải tạo giống, chăm sóc, thu hoạch và chế biến cà phê đã giúp người dân gia tăng giá trị sản phẩm, nâng cao thu nhập ổn định.

Chuyển biến tích cực từ thực tiễn, mở ra hướng phát triển bền vững

Điều đáng chú ý là hoạt động nghiên cứu, ứng dụng không chỉ tập trung vào cây công nghiệp hay cây ăn quả, mà còn mở rộng sang các mô hình mới như cải thiện chất lượng đất, kiểm soát dịch bệnh bằng công nghệ tiên tiến, bảo tồn nguồn gen bản địa - một lợi thế đặc hữu của khu vực Tây Bắc.

Việc chuyển giao kỹ thuật được tổ chức linh hoạt thông qua tập huấn, mô hình trình diễn, hướng dẫn trực tiếp tại thực địa và theo dõi sau chuyển giao. Phương thức này giúp rút ngắn khoảng cách giữa nghiên cứu và ứng dụng, đưa tiến bộ kỹ thuật đến gần hơn với người dân, đặc biệt là khu vực nông thôn, vùng sâu, vùng xa - nơi sản xuất nông nghiệp vẫn là nguồn sống chủ yếu.

Những kết quả trên khẳng định tác động của nhiệm vụ KH&CN không chỉ thể hiện ở năng suất hay giá trị kinh tế, mà quan trọng hơn là thay đổi tư duy sản xuất của người dân. Từ sản xuất manh mún, dựa nhiều vào kinh nghiệm truyền thống, người dân nhiều địa phương đã chủ động tiếp cận quy trình kỹ thuật, lựa chọn giống phù hợp, kiểm soát dịch bệnh và tính toán hiệu quả kinh tế trước khi đầu tư mô hình mới. Nhiều mô hình hoàn thành thí điểm đã nhanh chóng được nhân rộng, nhờ người dân tin tưởng và mô hình phù hợp điều kiện thực tế. Các mô hình về lúa chất lượng cao, chăn nuôi an toàn sinh học, trồng dược liệu bản địa… đã và đang khẳng định hiệu quả rõ rệt.

Song song với đó, việc bảo tồn nguồn gen cây trồng, vật nuôi bản địa cũng được chú trọng, góp phần gìn giữ đa dạng sinh học và tạo nguồn giống quý cho sản xuất lâu dài. Đây là hướng đi bền vững, gắn kết mục tiêu phát triển kinh tế và bảo vệ tài nguyên sinh học. Những kết quả này giúp tỉnh nâng cao năng lực sản xuất nông nghiệp, tạo sức hút đối với doanh nghiệp, thúc đẩy hợp tác giữa hợp tác xã - doanh nghiệp - người dân trong chuỗi giá trị nông sản. Qua đó, khoa học, công nghệ đang từng bước khẳng định vai trò là động lực quan trọng đối với phát triển kinh tế - xã hội.

Có thể khẳng định rằng kết quả đạt được trong giai đoạn 2021 - 2025 cho thấy khoa học và công nghệ đang trở thành trụ cột quan trọng trong phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Dù còn những khó khăn về nhân lực, nguồn lực và điều kiện áp dụng, nhưng cách làm đúng, trúng, phù hợp thực tế đã tạo ra chuyển biến lớn trong nhiều ngành, địa phương. Nhất là trong bối cảnh tỉnh đẩy mạnh thực hiện Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XV, việc tiếp tục đầu tư cho KH&CN, thúc đẩy chuyển giao kỹ thuật, đổi mới công tác quản lý, giám sát và nâng cao chất lượng nhân lực KH&CN được xác định là nền tảng then chốt để Điện Biên bứt phá mạnh mẽ hơn trong thời gian tới.