Sau gần mười năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị về “Tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế giai đoạn 2012-2020”, công tác BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh đã đạt một số kết quả quan trọng: Công tác lãnh đạo, chỉ đạo triển khai quán triệt Nghị quyết số 21-NQ/TW của Bộ Chính trị trên địa bàn tỉnh được triển khai nghiêm túc, kịp thời; số thu và đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh ngày càng tăng; việc cấp số BHXH, thẻ BHYT cho đối tượng được triển khai thực hiện kịp thời; giải quyết và chi trả các chế độ chính sách về BHXH, BHYT, BHTN đảm bảo chính xác, khách quan, minh bạch, chi đúng, chi đủ, kịp thời; thực hiện tốt chính sách BHYT, từng bước nâng cao chất lượng dịch vụ khám, chữa bệnh BHYT, bảo đảm quyền lợi và đáp ứng nhu cầu khám, chữa bệnh của người tham gia BHYT. Công tác cải cách hành chính, ứng dụng CNTT từng bước được hiện đại hoá, thực hiện giao dịch điện tử tới tất cả các đơn vị sử dụng lao động và người tham gia BHXH, BHYT; kết nối liên thông dữ liệu với các ngành giúp cho công tác quản lý và sử dụng quỹ khám, chữa bệnh BHYT được đảm bảo, công tác cấp thẻ BHYT cho trẻ em dưới 6 tuổi được kịp thời; công tác quản lý, điều hành của BHXH tỉnh cũng như trao đổi giữa người dân và doanh nghiệp được kịp thời, góp phần tích cực giảm thời gian giao dịch của đơn vị với cơ quan BHXH.

Tỉnh đã chỉ đạo các huyện, thị xã, thành phố thành lập các ban chỉ đạo phát triển người tham gia BHXH, BHYT, BHTN và giao chỉ tiêu phát triển người tham gia cụ thể chi tiết cho từng địa phương; chỉ đạo cơ quan Bảo hiểm Xã hội tỉnh phối hợp với các sở, ngành và cấp ủy, chính quyền địa phương, phát triển và mở rộng người tham gia BHXH, BHYT đặt biệt là BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình thông qua công tác phối hợp xây dựng hệ thống đại lý thu BHXH, BHYT rộng khắp trên địa bàn tỉnh. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền với nhiều hình thức phong phú, đa dạng, phù hợp với người dân và địa bàn; tổ chức các hội nghị tuyên truyền, đối thoại trực tiếp chính sách BHXH, BHYT với các doanh nghiệp và người lao động trên địa bàn nhằm nâng cao nhận thức về quyền lợi, nghĩa vụ, trách nhiệm của đơn vị sử dụng và người lao động trong việc tham gia và chấp hành pháp luật về BHXH, BHYT. Phát động phong trào thi đua thực hiện với chủ đề “Đoàn kết, năng động, sáng tạo, thực hiện có hiệu quả các chính sách, chế độ BHXH, BHYT”.

 Với sự vào cuộc mạnh mẽ của các cấp, các ngành từ tỉnh đến cơ sở, công tác tuyên truyền về chính sách BHXH, BHYT, BHTN đã được tổ chức rộng khắp với nhiều hình thức phong phú, phù hợp với từng nhóm đối tượng cụ thể. Công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn tỉnh trong những năm qua có nhiều đổi mới theo hướng chuyên nghiệp, hiệu quả, đã và đang tạo ra sự chuyển biến rõ nét trong nhận thức của Nhân dân về vai trò, trách nhiệm cũng như mục đích, ý nghĩa của việc tham gia BHXH, BHYT, BHTN. Đến hết năm 2020, số người tham gia BHXH đạt 13,7% so với lực lượng lao động, trong đó: Số người tham gia BHXH bắt buộc là 37.841 người tăng 3.610 người so với năm 2012; số người tham gia BHXH tự nguyện là 11.685 người, tăng 11.225 người so với năm 2012; số người tham gia BHTN là 29.900 người, tăng 4.834 người so với năm 2012. Số lượng người tham gia BHYT là 593.986 người, độ bao phủ BHYT đạt 98,5%; còn 1,5% dân số chưa có thẻ BHYT chủ yếu ở khu vực lao động dịch vụ.

Cán bộ Bảo hiểm xã hội tỉnh tuyên truyền quyền lợi khi tham gia bảo hiểm tới người dân 

Tuy nhiên, bên cạnh kết quả đạt được, công tác phát triển đối tượng tham gia BHXH, BHYT của tỉnh vẫn còn một số khó khăn, vướng mắc: Số người tham gia BHXH bắt buộc, BHTN có tăng so từng năm nhưng vẫn còn thấp so với Nghị quyết số 21-NQ/TW. Tỷ lệ người lao động tham gia BHXH vẫn chiếm tỷ lệ thấp so với lực lượng lao động của tỉnh (13,7%); người tham gia BHXH tự nguyện đa số ở mức thấp. Việc vận động phát triển người tham gia BHYT của tỉnh còn gặp nhiều khó khăn, mặc dù số người tham gia BHYT đạt độ bao phủ là 98,5% dân số, nhưng chủ yếu là người nghèo, người dân tộc thiểu số, trẻ em dưới 6 tuổi do còn phải phụ thuộc vào Ngân sách nhà nước hỗ trợ nên chưa mang tính bền vững. Số người tham gia BHXH, BHYT, BHTN có xu hướng giảm do tình hình dịch Covid-19 dự báo vẫn còn diễn biến phức tạp, kéo dài. Giai đoạn 2021 - 2025, thực hiện các Chương trình mục tiêu Quốc gia, Quyết định số 861/QĐ-TTg, ngày 04/6/2021 của Thủ tướng Chính phủ, Quyết định số 433/QĐ-UBDT, ngày 18/6/2021 của Ủy ban Dân tộc, theo đó, tỉnh Điện Biên có gần 32 nghìn người (trong đó chủ yếu là người dân tộc thiểu số) không còn thuộc diện được ngân sách Nhà nước hỗ trợ tham gia BHYT, vì vậy độ bảo phủ BHYT từ 98,5% năm 2020 được dự báo giảm xuống còn 92,86% trong năm 2021. Một số doanh nghiệp hoạt động kém hiệu quả, thua lỗ kéo dài nên công tác thu BHXH, BHYT gặp khó khăn, người lao động không có việc làm, tỷ lệ thất nghiệp tăng dẫn đến không đóng được số nợ cũ và tiếp tục tăng số nợ mới. Việc tuyên truyền trực tiếp chính sách BHXH, BHYT bị gián đoạn, phần nào ảnh hưởng nhiều đến việc khai thác, phát triển các nhóm đối tượng tham gia BHXH, BHYT trên địa bàn tỉnh...

Từ thực trạng và kết quả triển khai thực hiện công tác phát triển đối tượng BHXH, BHYT, BHTN trên địa bàn, tỉnh Điện Biên đã rút ra những bài học kinh nghiệm như sau: Một là, cấp ủy, tổ chức đảng, chính quyền các cấp, các ngành phải nghiêm túc triển khai thực hiện công tác BHXH, BHYT theo mục tiêu, yêu cầu, nhiệm vụ của Nghị quyết số 21-NQ/TW. Hai là, đẩy mạnh tuyên truyền chính sách, pháp luật về BHXH, BHYT theo hướng chuyên nghiệp hóa cả về nội dung và phương thức tiếp cận người tham gia, nhằm giúp người dân, doanh nghiệp hiểu được quyền, nghĩa vụ về BHXH, BHYT và tự giác tham gia. Ba là, rà soát, kiện toàn hệ thống tổ chức bộ máy, cán bộ đảm bảo hiệu lực, hiệu quả và phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao; tiếp tục nâng cao chất lượng, ý thức phục vụ và tinh thần trách nhiệm của đội ngũ công chức, viên chức ngành BHXH.Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý và thực hiện nghiệp vụ. Bốn là, chú trọng hướng dẫn, kiểm tra, giám sát, vận động Nhân dân, doanh nghiệp thực hiện chính sách BHXH, BHYT. Gắn việc thực hiện chính sách BHXH, BHYT vào công tác bình xét thi đua, khen thưởng hằng năm của các cơ quan, đơn vị.

Về mục tiêu cụ thể dự kiến đến năm 2030: Tỷ lệ tham gia BHXH đạt khoảng từ 30-35% so với lực lượng lao động trong độ tuổi; tỷ lệ tham gia BHTN đạt khoảng từ 10-15% so với lực lượng lao động trong độ tuổi; tỷ lệ bao phủ BHYT trên địa bàn tỉnh đạt trên 99% dân số. Có 30 - 35% số người sau độ tuổi nghỉ hưu được hưởng lương hưu, BHXH hàng tháng và trợ cấp hưu trí xã hội. Chỉ số đánh giá mức độ hài lòng của người tham gia BHXH, BHYT, BHTN đạt trên mức 90%. Trong thời gian tới, tỉnh xác định tập trung triển khai thực hiện một số nội dung trọng tâm sau:

(1)- Tiếp tục quán triệt sâu sắc các quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ đã nêu trong Nghị quyết số 21-NQ/TW, ngày 22/11/2012 của Bộ Chính trị và Chỉ thị số 32-CT/TU của Tỉnh ủy; lãnh đạo, chỉ đạo, đưa chỉ tiêu phát triển người tham gia BHXH, BHYT trong nghị quyết của cấp ủy, kế hoạch phát triển kinh tế - xã hội hằng năm của địa phương, xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, thường xuyên; tiếp tục đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến chính sách, pháp luật, nâng cao nhận thức của người dân, xã hội về BHYT, BHXH, làm rõ quyền lợi, trách nhiệm theo quy định của pháp luật để các người dân hiểu, biếttham gia ngày càng đông đảo.

(2)- Tiếp tục chỉ đạo thực hiện tốt các chương trình, kế hoạch, chỉ tiêu về công tác BHXH, BHYT. Chỉ đạo thực hiện tốt việc giao chỉ tiêu về BHXH, BHYT cho các địa phương, đơn vị; kịp thời đề ra các giải pháp khắc phục hạn chế, tồn tại thúc đẩy thực hiện hiệu quả công tác BHXH, BHYT, nhất là các xã, vùng cao, vùng biên giới có tỷ lệ bao phủ thấp.

(3)- Tiếp tục phát huy vai trò của hệ thống cơ quan truyền thông; tăng cường sự phối hợp giữa các ngành có liên quan, các đoàn thể, cán bộ cơ sở, đội ngũ cộng tác viên. Đẩy mạnh công tác tuyên truyền đến các nhóm đối tượng hộ gia đình, học sinh, sinh viên, lao động, người sử dụng lao động, người lao động phi chính thức, đồng bào dân tộc vùng đặc biệt khó khăn với nội dung, hình thức phù hợp. Rà soát, đối chiếu dữ liệu để xác định người thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc để tuyên truyền, vận động, thanh tra, kiểm tra yêu cầu người sử dụng lao động đóng BHXH, BHYT bắt buộc theo quy định của pháp luật.

(4)- Tiếp tục huy động các nguồn lực hỗ trợ người dân tham gia BHXH tự nguyện, BHYT hộ gia đình, đặc biệt là đối với đồng bào dân tộc vùng đặc biệt khó khăn. Nâng cao chất lượng các dịch vụ khám chữa bệnh BHYT, đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, ứng dụng công nghệ thông tin để đảm bảo kịp thời mọi quyền lợi cho người tham gia và thụ hưởng BHXH, BHYT góp phần thực hiện tốt chính sách an sinh xã hội trên địa bàn toàn tỉnh.

(5)- Nâng cao năng lực quản lý nhà nước về BHXH, BHYT; tiếp tục củng cố, kiện toàn bộ máy tổ chức, cán bộ làm công tác BHXH, BHYT các cấp, nâng cao tinh thần trách nhiệm phục vụ, tạo sự tin tưởng, hài lòng của người dân. Phát huy vai trò của ban chỉ đạo thực hiện công tác BHXH, BHYT các cấp, mở rộng và nâng cao hiệu quả hoạt động của mạng lưới đại lý thu bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế tại các xã, phường, thị trấn.

(6)- Tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát thực hiện chế độ BHYT, BHXH, BHTN; bảo đảm công khai và minh bạch, kịp thời ngăn chặn, phát hiện và xử lý nghiêm các trường hợp lạm dụng, trục lợi quỹ BHYT, các doanh nghiệp không đóng BHXH cho người lao động... Kịp thời biểu dương những đơn vị, tập thể, cá nhân thực hiện tốt chính sách BHXH, BHYT và phê bình các cá nhân, đơn vị không thực hiện tốt.

Phan Văn Thắng, VPTU